Trong mọi công trình xây dựng hiện đại như nhà xưởng, tòa nhà văn phòng, chung cư mini, kho logistics hay trung tâm thương mại, hệ thống PCCC (Phòng cháy chữa cháy) chính là “lá chắn an toàn” không thể thiếu. Việc tuân thủ tiêu chuẩn thi công và nghiệm thu hệ thống PCCC không chỉ giúp công trình vận hành hợp pháp, mà còn bảo vệ tính mạng và tài sản của hàng nghìn người. 

Bài viết này sẽ giúp bạn nắm rõ cơ sở pháp lý, tiêu chuẩn kỹ thuật, quy trình thi công – nghiệm thu.

Cơ sở pháp lý và tiêu chuẩn áp dụng

Để đánh giá đúng tiêu chuẩn thi công và nghiệm thu hệ thống PCCC, trước hết phải hiểu rõ khung pháp lý điều chỉnh công tác phòng cháy chữa cháy tại Việt Nam. Hiện nay, các văn bản quan trọng bao gồm:

• Nghị định 136/2020/NĐ-CP quy định chi tiết thi công, nghiệm thu, quản lý PCCC cho mọi loại công trình.

• Thông tư 149/2020/TT-BCA hướng dẫn chi tiết về hồ sơ, quy trình thẩm duyệt và nghiệm thu.

• QCVN 06:2021/BXD (hoặc bản mới nhất QCVN 06:2022/BXD): quy chuẩn an toàn cháy cho nhà và công trình cao tầng.

• TCVN 3890:2023: quy định bố trí bình chữa cháy, thiết bị báo cháy – chữa cháy bắt buộc.

• TCVN 5738:2021: hệ thống báo cháy tự động.

• TCVN 2622:1995: yêu cầu an toàn cháy trong thiết kế nhà công trình.

Các tiêu chuẩn này là “kim chỉ nam” buộc mọi đơn vị thiết kế – thi công – nghiệm thu phải tuân thủ, đảm bảo tính đồng bộ, an toàn và khả năng hoạt động thực tế của hệ thống PCCC.

Tiêu chuẩn chi tiết cho thi công hệ thống PCCC

Để hệ thống phòng cháy chữa cháy hoạt động ổn định, bền bỉ và đáp ứng các yêu cầu nghiệm thu của cơ quan chức năng, công tác thi công phải tuân thủ nghiêm ngặt những tiêu chuẩn kỹ thuật bắt buộc. Mỗi hạng mục PCCC đều có vai trò quan trọng trong việc phát hiện, cảnh báo và xử lý cháy nổ, do đó việc lựa chọn thiết bị đúng chuẩn và thi công đúng quy trình là yếu tố quyết định hiệu quả an toàn của công trình.

Các hạng mục thi công chính

Trong quá trình thi công hệ thống PCCC, mỗi hạng mục đều yêu cầu kỹ thuật riêng, phải đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn quốc gia và bản vẽ thẩm duyệt. Các hạng mục chủ đạo bao gồm:

• Hệ thống báo cháy tự động: lắp đặt đầu báo khói, đầu báo nhiệt, chuông, đèn cảnh báo và nút nhấn khẩn, kết nối về tủ trung tâm điều khiển.

• Hệ thống chữa cháy tự động: bao gồm sprinkler, hệ thống chữa cháy khí sạch hoặc chữa cháy bột tùy theo tính chất công trình.

• Hệ thống cấp nước chữa cháy: thi công đường ống, lắp đặt bơm chữa cháy, họng nước, trụ cứu hỏa và bể dự trữ nước.

• Hệ thống chiếu sáng sự cố – đèn exit: đảm bảo cư dân hoặc người làm việc thoát nạn an toàn khi mất điện.

• Hệ thống chống cháy lan – tăng áp – hút khói: hỗ trợ thoát hiểm và hạn chế cháy lan sang khu vực khác.

Yêu cầu về vật tư và thiết bị

Chất lượng thiết bị là yếu tố then chốt giúp hệ thống PCCC hoạt động chính xác khi xảy ra sự cố. Vì vậy, vật tư lắp đặt phải được kiểm định đầy đủ và có chứng nhận rõ ràng.

• Toàn bộ thiết bị PCCC bắt buộc phải có CO/CQ và giấy chứng nhận kiểm định theo quy định.

• Việc thi công phải bám sát bản vẽ đã được cơ quan thẩm duyệt phê duyệt, không được tùy tiện thay đổi chủng loại hoặc vị trí lắp đặt.

• Thiết bị phải đúng chủng loại, đúng thông số kỹ thuật và đảm bảo khả năng truy xuất nguồn gốc để thuận lợi cho nghiệm thu và bảo trì.

Yêu cầu đối với nhà thầu thi công PCCC

Một hệ thống PCCC đạt chuẩn không chỉ phụ thuộc vào thiết bị mà còn phụ thuộc rất lớn vào năng lực của nhà thầu. Do đó, nhà thầu thi công PCCC phải đáp ứng đầy đủ năng lực pháp lý và chuyên môn.

• Nhà thầu phải sở hữu chứng chỉ hành nghề PCCC đúng quy định.

• Có kinh nghiệm thi công nhiều công trình tương tự, đặc biệt là dự án nhà xưởng, tòa nhà cao tầng hoặc kho thương mại.

• Áp dụng quy trình kiểm soát chất lượng ITP (Inspection & Test Plan) rõ ràng cho từng hạng mục từ đầu đến cuối.

• Đội ngũ kỹ sư và thợ thi công phải có tay nghề, được đào tạo bài bản và am hiểu tiêu chuẩn TCVN – QCVN.

Các bước thi công chính

Thi công hệ thống PCCC là một quy trình kỹ thuật phức tạp, đòi hỏi tính chính xác cao và sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều bộ môn. Để đảm bảo hiệu quả và đáp ứng tiêu chuẩn nghiệm thu, các bước triển khai thường bao gồm:

• Khảo sát & phân tích hiện trạng: thu thập thông tin thực tế để triển khai bản vẽ phù hợp.

• Hoàn thiện bản vẽ thiết kế – shopdrawing: cập nhật theo thực tế thi công, xác định rõ kích thước – vị trí – tuyến ống.

• Lắp đặt thiết bị theo tiêu chuẩn: thi công đúng bản vẽ thẩm duyệt, đúng cao độ và chủng loại thiết bị.

• Kiểm tra chất lượng nội bộ: thử áp lực đường ống, kiểm tra tín hiệu báo cháy, test độ kín – độ bền thiết bị.

• Hoàn thiện hồ sơ kỹ thuật: chuẩn bị nhật ký thi công, biên bản nghiệm thu từng hạng mục và bản vẽ hoàn công để phục vụ công tác nghiệm thu PCCC.

Quy trình nghiệm thu hệ thống PCCC

Để hệ thống phòng cháy chữa cháy đủ điều kiện vận hành, mọi công trình đều phải trải qua quá trình nghiệm thu theo quy định của cơ quan Cảnh sát PCCC. Đây là bước bắt buộc nhằm đánh giá chất lượng thi công, hiệu quả hoạt động của thiết bị và tính tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật. Quá trình này không chỉ đảm bảo an toàn cho công trình mà còn là điều kiện pháp lý để công trình được phép đưa vào sử dụng.

Nghiệm thu hệ thống PCCC là gì và vì sao quan trọng?

Nghiệm thu hệ thống PCCC là hoạt động kiểm tra toàn diện các hạng mục PCCC sau khi thi công hoàn tất, bao gồm: kiểm tra hồ sơ, kiểm tra thực tế và chạy thử hệ thống.
Quá trình này có ý nghĩa quan trọng vì:

• Xác nhận hệ thống được lắp đặt đúng thiết kế đã thẩm duyệt

• Đảm bảo thiết bị vận hành ổn định khi xảy ra sự cố

• Là điều kiện bắt buộc để công trình đủ pháp lý hoạt động

• Tránh rủi ro cháy nổ và hạn chế trách nhiệm pháp lý cho chủ đầu tư

Việc nghiệm thu giúp chủ đầu tư bảo đảm rằng công trình an toàn, đồng thời nâng cao uy tín nhà thầu.

Quy trình nghiệm thu hệ thống PCCC mới nhất

Quy trình nghiệm thu PCCC hiện nay được thực hiện theo trình tự bắt buộc, giúp đảm bảo công trình được kiểm tra toàn diện trước khi cấp giấy chứng nhận:

Bước 1 – Chuẩn bị hồ sơ nghiệm thu đầy đủ

Bao gồm: bản vẽ hoàn công, biên bản kiểm tra vật tư, nhật ký thi công, biên bản thử áp, tài liệu CO/CQ thiết bị, bản thẩm duyệt thiết kế và các giấy tờ pháp lý khác.
Hồ sơ càng đầy đủ, quá trình nghiệm thu càng nhanh chóng, thuận lợi.

Bước 2 – Đăng ký kiểm tra với Cảnh sát PCCC

Chủ đầu tư hoặc đơn vị thi công gửi hồ sơ đề nghị nghiệm thu. Cơ quan PCCC sẽ xem xét và sắp xếp lịch kiểm tra.

Bước 3 – Kiểm tra thực tế tại công trình

Cơ quan chức năng sẽ:

• Kiểm tra vị trí – chủng loại – số lượng thiết bị

• Đo kiểm hoạt động báo cháy, chữa cháy, hút khói – tăng áp

• Kiểm tra áp lực nước, test bơm chữa cháy, kiểm tra liên động

Mọi sai sót sẽ được ghi nhận trong biên bản để khắc phục.

Bước 4 – Khắc phục và tái kiểm tra (nếu cần)

Nếu phát hiện lỗi, nhà thầu phải sửa chữa theo đúng yêu cầu. Sau khi hoàn thiện, cơ quan PCCC sẽ tiến hành kiểm tra lại.

Bước 5 – Cấp giấy chứng nhận nghiệm thu PCCC

Khi hệ thống đạt chuẩn, Cảnh sát PCCC sẽ cấp văn bản nghiệm thu.
Đây là điều kiện bắt buộc để:

• Công trình được đưa vào hoạt động

• Chủ đầu tư tránh vi phạm hành chính

• Đảm bảo quy định pháp luật về an toàn cháy nổ